Yaşadığımız bugünlerde depremin hayatımızdaki yeri ve önemi giderek artmaktadır. İnsanlar hayatlarının 3'de 1'ni işlerinde, 3'de 1'ini evlerinde geçirmekte olup evde geçirilen zamanın yarısını da en savunmasız olduğumuz uykuda oluruz.. İşte ya da evde olduğumuz anların çoğunda bir yapı içerisindeyizdir, peki içerisinde yaşadığımız bu yapılar ne kadar güvenli ? işte bu sorunun cevabı için ülkemizde deprem yönetmeliklerine göre 2 yöntem yer almaktadır. Bunlar, riskli yapı testi ve deprem performans analizidir. Riskli yapı testinde çevre şehircilik bakanlığının belirlediği kriterlere göre analiz yapılarak yapının riskli yapı olup olmadığı belirlenirken deprem performans analizinde ise 2018 yılında yayımlanan deprem yönetmeliğine göre yapının bilgisayar ortamında analizi yapılır ve yapıda sınırlı hasar, kontrollü hasar ya da göçme durumlarının analizi yapılır. Riskli yapı testini bakanlıkça yetkili kuruluşlar yapabilirken deprem performans analizini inşaat mühendisleri odasına kayıtlı inşaat mühendisleri tarafından yapılabilmektedir.
Binanızın Riskli Olabileceği Durumlar
- Binanız 2000 yılından önce yapılmış ise
- Binanızın hazır beton kullanılmamış ise
- Binanız nemli, bol yağışlı bölgede yer alıp su yalıtımı yapılmamış yada kolon ve kirişlerde demirlerin gözükmesi ve paslanması durumunda
- Bina bodrum katının su izalasyonu olmamasına bağlı olarak su alması durumunda
- Binanın taşıyıcı sistemlerinden olan kolonların kesilmiş olması durumunda
- Binaya dışarıdan bakıldığı farklı oturmalar olması durumunda
- Binanın kolon, kiriş, kolon kiriş birleşim bölgelerinde çatlaklar ( sıva çatlağı değil )
olması durumunda binanızın riskli olma olasılığı yüksektir.
Bu yazılan maddelerin herhangi birinin oluşması durumunda yapının riskli yapı olacağı anlamına gelmemekte olup mühendislik hizmeti alarak bu duruma karar vermek gerekmektedir.
Riskli Yapı Testi
- Yapınızın mevcut projeleri ilgili belediyeden alınır yerinde projesine uygun yapılıp yapılmadığı tespit edilir, Yapınızın projesi yok ise yerinde rölevesi alınarak yeni projesi çizilir.
- Her katta beton testleri için karot numuneleri alınır ve yapının beton sınıfı belirlenir
- Her katta kolon, perde, kirişlerde sıyırma işlemi yapılarak mevcut donatının durumu çapı görülür, geriye kalan taşıyıcı elemanlarda röntgen aleti ile donatı taraması yapılır.
- Binanın oturduğu zeminin taşıma güçü ve zemin durumu için zemin etüdü yaptırılır.
- Yukarıda bahsedilen verilen bilgisayar ortamında toplanarak yapının deprem similasyonu yapılarak çevre şehircilik bakanlığının kriterlerine göre riskli yapı olup olmadığı belirlenir.
Yetkili kuruluşlarca yapılan riskli yapı testi sonucunda yapınız riskli yapı çıkarsa kentsel dönüşüm olanaklarından yararlanabilirsiniz.
Deprem Performans Analizi
Deprem performans analizi 2018 yılında yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem yönetmeliğine uygun DD-2 ve DD-3 ( DD-2 deprem yer hareketi spektral büyüklüklerin 50 yılda aşılma olasılığı %10 ve buna karşı gelen tekrarlanma periyodu 475 yıl olduğu, seyrek deprem yer hareketi, DD-3 deprem yer hareketi spektral büyüklüklerinin 50 yılda aşılma olasılığı %50 ve buna karşılık gelen tekrarlanma periyodunun 72 yıl olduğu sık deprem yer hareketini nitelemektedir. ) deprem yer hareketlerine göre mevcut betonarme yapıda yer alan taşıyıcı yapısal elemanların karşılaşabilecekleri hasarları tespit edip, yapı ile ilgili sınırlı hasar, kontrollü hasar ve göçme bölgesi sonuçlarını verir. Yapılan bu analizler sonucu yapının deprem karşısındaki durumu tespit ve tahmin edilebilir. Yapıda içerisindeki taşıyıcı elemanların hangilerinin ileri hasar alabileceği tespit edilip güçlendirme çalışmaları için ön bir analiz teşkil etmektedir. Yapının taşıyıcı elemanlarının çoğunda ileri hasar, göçme durumu oluşması durumunda maliyet analizi yapılmalı, yapılan bu analize göre güçlendirme ya da yıkılıp yeniden yapılması konusunda görüşülmelidir.
Performans Analizi için yapılması gerekenler:
Yapının belediye onaylı projesi ile yerinde durumunun değerlendirilmesi
yapının projesi yok ise yerine röleve alınarak yapının yeni projesinin çizilmesi
yapı 2018 yılından önce inşa edilmiş ise zemin değerleri için sondaj yapılarak zemin etüd raporunun hazırlanması
yapı içerisinde yer alan taşıyıcı sistem elemanlarından örnekler alınması
beton örnekleri için her katta en az 3 adet karot ile beton numunesi alınarak örneklerden elde edilen en düşük basınç dayanımı mevcut beton dayanımı olarak kabul edilir.
taşıyıcı elemanlardaki donatı adet, çap ve boyutları için her katta en az 1 adet olmak üzere kolonların %5 nin beton örtüsü sıyırılarak kolon donatı tespiti ile kirişlerin en az 1 tanesinin kirişin açıklık ortasından 3'de 1'lik bölümünden sıyırma işlemi yapılarak donatı tespiti yapılır. Geriye kalan kolon perde ve kirişlerin %20'sinde enine ve boyuna donatı sayısı ve yerleşimi için donatı tespit, röntgen cihazları kullanılmaktadır. Karot alınan ve sıyırılan yüzeyler daha sonra yüksek dayanımlı tamir harcı ile kapatılmalıdır.
Yukarıda yer alan bilgi alma işlemleri konutlar için sınırlı bilgi düzeyinde hesaba göre yapılabilmekte olup kapsamlı bilgi düzeyi için numune ve sıyırma işlemleri adetleri arttırılmalıdır.
Yapı içerisinde yapılan incelemeler ve test sonuçları bilgisayar ortamında programa girilerek yapının deprem etkisi alındaki davranışları hesaplanmaktadır.
Performans Hasar Düzeyleri
Sınırlı Hasar
Betonarme binaların herhangi bir katında, uygulanan her bir deprem doğrultusu için yapılan hesap sonucunda kirişlerin %20 'si Belirgin hasar bölgesine geçebilir. ancak diğer taşıyıcı elemanların tümü sınırlı hasar bölgesindedir. eğer varsa gevrek olarak hasar gören elemanların güçlendirilmeleri kaydı ile bu durumdaki binaların sınırlı hasar performans düzeyinde olduğu kabul edilir.
Kontorllü Hasar
Eğer varsa gevrek olarak hasar gören elemanların güçlendirilmeleri kaydı ile aşağıdaki koşulları sağlayan binaların kontrollü hasar performans düzeyinde olduğu kabul edilir
1- betonarme binaların herhangi bir katında uygulanan her bir deprem doğrultusu için yapılan hesap sonucunda, ikincil kirişler hariç olmak üzere, kirişlerin %35 i ileri hasar bölgesine geçebilir
2- ileri hasar bölgesindeki düşey elemanların yani kolon ve perdelerin, her bir katta düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetine toplam katkısı %20'nin altında olmalıdır. En üst katta ileri hasar bölgesineki düşey elemanların kesme kuvvetleri toplamının o kattaki tüm düşey elemanların kesme kuvvetlerinin toplamına oranı en fazla %40 olabilir.
3- Diğer taşıyıcı elemanların tümü sınırlı hasar bölgesi veya belirgin hasar bölgesindedir. ancak herhangi bir katta alt ve üst kesitlerinin ikisinde birden belirgin hasar sınırı aşılmış olan düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetlerinin, o kattaki tüm düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetine oranının %30'u aşmaması gerekir. bu durumları sağlayan yapılarda kontrollü hasar performans düzeyinde olduğu kabul edilir.
Göçmenin önlenmesi Performans düzeyi
Gevrek olarak hasar gören tüm elemanların göçme bölgesinde olduğunun göz önüne alınması kaydı ile, aşağıdaki koşulları sağlayan binaların göçmenin önlenmesi performans düzeyinde olduğu kabul edilir.
1- betonarme binaların herhangi bir katında, uygulanan her bir deprem doğrultusu için yapılan hesap sonucunda, ikincil kirişler hariç olmak üzere kirişlerin en fazla %20'si göçme bölgesine geçebilir.
2- Diğer taşıyıcı elemanların tümü sınırlı hasar bölgesi, belirgin hasar bölgesi veya ileri hasar bölgesindedir. Ancak herhangi bir katta alt ve üst kesitlerinin ikisindede birden belirgin hasar sınır aşılmış olan düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetlerinin, o kattaki tüm düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetine oranının %30'u aşmaması gerekir.
Binanın mevcut durumunda kullanımı can güvenliği bakımından sakıncalıdır.
Bina göçmenin önlenmesi performans düzeyini sağlamıyorsa Göçme durumundadır. Binanın kullanımı can güvenliği bakımından sakıncalıdır.
Yapılan performans analizi sonucu betonarme yapıda yer alan tüm taşıyıcı elemanların deprem kuvvetleri karşısında göstermiş olduğu performanslar analizi edilir ve yapılan analizler sonucu hangi taşıyıcı elemanın güçlendirileceğine karar verilir.
sakarya mimar, sakarya bina deprem analizi, sakaya deprem performansı belirlemek için iletişime geçiniz. Sakarya beton karot alma, sakarya demir röntgen cihazı, donatı tespiti, sakarya zemin etüdü, sakarya betonarme proje uygulamaları için iletişime geçiniz
Commentaires